Najstarsza biblioteka publiczna w Ameryce Północnej znajduje się w Meksyku. Jest to piękna Biblioteka Palafoxiana, która została podarowana “wszystkim spragnionym wiedzy” przez kochającego książki biskupa. Jest ona wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Puebla – miasto Ceramiki Talavera
Po dwóch godzinach jazdy od stolicy Meksyku (Mexico City), w zasięgu wzroku pojawia się miasto Puebla. Kafelki z niebieskimi wzorami na białym tle, które można zobaczyć na każdym każdej ulicy, to przykłady sztuki ludowej miasta — Ceramiki Talavera.
W mieście znajdują się zabytkowe warsztaty ceramiki Talavera, w których można kupić wysokiej jakości naczynia wykonane ręcznie przez rzemieślników.
Po zakupieniu pamiątek w warsztacie można udać się na centralny plac miasta. Na placu znajduje się piękna katedra, a w kawiarnie i restauracje wypełnione są po brzegi klientami. Ulica, przy której znajduje się biblioteka, jest oddalona o jedną ulicę od zgiełku placu centralnego. W powietrzu czuć spokój i ciszę.
Po przekroczeniu progu wejścia ozdobionego napisem „Casa de la cultura" (Stowarzyszenie Kulturalne), należy przejść przez patio i wejść po schodach na drugie piętro. Widok majestatycznego wejścia do biblioteki zapiera dech w piersiach.
Obok drzwi znajduje się tablica z napisem: „Ten, kto odnosi sukcesy bez książek, to ten, kto przebywa w samotności bez pocieszenia, kto wspina się na górę bez szlaku, kto idzie stromą ścieżką bez laski i kto błądzi w ciemności bez przewodnika”.
Autorem tych słów jest Juan de Palafox y Mendoza. Był on niegdyś biskupem w Puebla i to właśnie on był założycielem tej biblioteki. Dlaczego Palafox postanowił otworzyć tu bibliotekę publiczną i jakie były jej losy?
Przyczyny powstania biblioteki
Miasto Puebla zostało założone w 1531 roku przez zakonnika Toribio Paradesa jako „miasto Hiszpanów". Nie powstało zatem na bazie rdzennego miasta meksykańskiego. W 1640 roku, w wieku 40 lat, Palafox, urodzony w Nawarze, został mianowany biskupem Puebla. Według dokumentów znajdujących się w bibliotece Palafox był człowiekiem bystrym i cieszącym się estymą w hiszpańskiej społeczności politycznej i religijnej. Zanim został mianowany biskupem w Puebla, zajmował różne stanowiska.
Jego pasja do książek i nauki była niezmiennie silna przez całe życie. W roku 1646 (sześć lat po objęciu urzędu biskupa) postanowił przekazać studentom miejskiego seminarium duchownego 5 tys. książek ze swojej prywatnej kolekcji. Słowa umieszczone obok wejścia do biblioteki są częścią listu napisanego przez Palafoxa do ówczesnego króla Hiszpanii Filipa IV. List zakończył takim przemyśleniem: „Upublicznienie tych książek przyniesie korzyści wszystkim pokoleniom, profesjom i ludziom". Książki podarowane przez Palafoxa znajdowały się na drugim piętrze Szkoły San Juan, która została założona w tym samym roku. Ten budynek, w którym obecnie mieści się Instytut Kultury, był kiedyś szkołą. To właśnie tutaj poprosił o zarządzanie książkami w taki sposób, aby mogli je swobodnie czytać wszyscy, nie tylko studenci, i tak powstała pierwsza biblioteka publiczna w Ameryce Północnej.
Piękne wnętrze pozostające w harmonii z naturą
Wnętrze Biblioteki Palafoxiana nie jest luksusowe, jednak spokojny spacer po budynku ujawnia, że przestrzeń stworzona w harmonii z naturą, jest piękna i elegancka pod każdym względem. Odwiedzający mogą poczuć się subtelnie otuleni jej niezwykłą aurą. W budynku nie ma ani jednego sztucznego światła, jest on łagodnie oświetlony naturalnym światłem wpadającym przez okna, co tworzy atmosferę ciepła.
W tylnej części sali znajduje się retablo (religijna dekoracja ścienna), w której centrum stoi uśmiechnięta figura Matki Boskiej z Trapani, stworzona przez Sycylijczyka Nino Pisano w XIV wieku. Patrząc na retablo oświetlone światłem docierającym się z sufitu, człowiek czuje spokój. Zupełnie tak, jakby był w kościele.
Jednym z najwspanialszych i najpiękniejszych elementów biblioteki jest trzypiętrowy regał na książki wykonany z cedru i sosny z Puebli i okolic. Zbiory biblioteki, które w momencie jej założenia liczyły 5 tysięcy sztuk, obecnie sięgają już 45 tysięcy dzięki darom od różnych znanych osobistości.
Regały, które początkowo były jednopiętrowe, swoją obecną formę przyjęły prawie sto lat później (w 1773 roku), kiedy biskup Francisco Fabian y Huero nakazał rozbudowę, aby regały mogły pomieścić rozrastający się księgozbiór. Na pierwszym piętrze znajdują się książki o tematyce biblijnej, na drugim o tematyce kościelnej i teologicznej, a na trzecim o tematyce humanistycznej. W kolekcji odnajdziemy również bardzo cenne eksponaty, w tym wczesne druki powstałe w Meksyku zaraz po wprowadzeniu technologii drukarskiej z Hiszpanii oraz inkunabuły (książki wydrukowane w Europie przed 1500 rokiem), z których część została zdjęta z półek i zaprezentowana w gablotach.
Nadzieje Parafox’a
W roku 1981, kiedy rząd meksykański uznał ten budynek za Narodowy Pomnik Historii, Biblioteka Palafoxiana została przekształcona z biblioteki publicznej w muzeum, w wyniku czego mieszkańcy nie mogli już swobodnie korzystać z książek. W 2005 roku UNESCO umieściło też bibliotekę na liście Pamięci Świata.
We współczesnym świecie biblioteki publiczne są rzeczą powszechną, a książki są łatwo dostępne niemal dla wszystkich. Jednak dawniej, książki były czymś dużo bardziej odległym, często niedostępnym. Można wyobrazić sobie, jak wielu było młodych ludzi, którzy wiedzieli, że za oknem rozpościera się nowy, nieznany świat i czuli się sfrustrowani, że nie są jedną z garstki osób, którym dane jest go poznawać. Ofiarowując swoje książki, Parafox chciał chyba dać nadzieję właśnie tym ludziom. Każdy, kto tego pragnie, powinien mieć prawo dostępu do „okna wiedzy". Stworzona przez biskupa Biblioteka Palafoxiana wydaje się zawierać właśnie takie przesłanie.
https://serai.jp/tour/1063494 (wszystkie zdjęcia zaczerpnięte bezpośrednio ze strony)
