Powrót syna marnotrawnego - Bartolomé Esteban Murillo (Źródło: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Return_of_the_Prodigal_Son_1667-1670_Murillo.jpg)
Opowiadanie historii w formie seryjnej nie jest tak nowym wynalazkiem, jak wielu mogłoby sądzić. Poza platformami audiowizualnymi czy komiksami, trzeba cofnąć się daleko w czasie, żeby poznać pierwsze wydania rozdziałowe wielkich opowiadań: w okresie baroku, w XVII-wiecznej Sewilli, między Murillo i rówieśnikami powstały pierwsze dzieła przedstawione w kilku odsłonach. Jedno z nich, być może najbardziej znane, opowiada na sześciu obrazach przypowieść ewangeliczną o synu marnotrawnym (ok 1660 r.), w której młody człowiek domaga się prawowitej części swojego dziedzictwa, marnotrawi je z dala od domu, zostaje z niczym i wraca skruszony prosić o przebaczenie. Należący do Muzeum Narodowego w Dublinie cykl jest główną częścią wystawy Syn marnotrawny Murillo i inne formy narracji w andaluzyjskim baroku, którą od 20.09.2021 r. do 23.01.2022 r. można podziwiać w Muzeum Prado.
Prace Murillo konfrontowane są z dwoma innymi, ważnymi seriami zmontowanymi z dzieł należących do Prado. W jednej, Antonio del Castillo, również opowiada na sześciu obrazach historię Józefa, a w innej, Valdés Leal odtwarza życie świętego Ambrożego, chociaż z tej serii zachowały się tylko cztery obrazy. W sumie, jest pięćdziesiąt obrazów syna marnotrawnego, w tym cztery małoformatowe, należących do Prado. Są „wspomnieniami”, które Murillo i inny artyści jak El Greko lubili przechowywać w ich prywatnych kolekcjach.
Javier Portus, konserwator i szef departamentu malarstwa hiszpańskiego do 1800 roku, jest kuratorem tej wystawy, która powstała w wyniku badania sposobu opowiadania historii poza samą wystawą obrazów. „W oparciu o te trzy serie”, wyjaśnia, „widzimy nowy sposób odnoszenia się do obrazów powstałych w Andaluzji. Są to prace średnioformatowe wykonywane na zamówienie osób prywatnych do dekoracji ich rezydencji. Murillo miał niezrównaną zdolność do opowiadania emocji i oddał mistrzostwo swojej techniki opisowej w służbie uczuć odczuwanych przez bohaterów.”
- „Dla kogo Bartolome Esteban Murillo namalował syna marnotrwanego?”
- „Nie wiadomo na pewno”, przyznaje Portus, „chociaż uważa się, że zlecenie pochodziło od osoby prywatnej i cudem jest to, że przetrwało całkowicie”.
Wiadomo, że w 1800 obrazy figurowały w inwentarzu kolekcji markizy Narros, później u José de Madrazo, a następnie w kolekcji markizy Salamanki. Nie ma szczegółów na temat tego jak ten cykl przybył do Irlandii chociaż wiadomo, że doznał pożaru, dwóch kradzieży i ataku IRA. Wielokrotne uszkodzenia zostały naprawione podczas drobiazgowej renowacji w irlandzkim muzeum.
Seria sygnowana przez kordobańskiego malarza Antonio del Castillo (1616-1668) przedstawia życie Józefa, opowiedziane w Księdze Rodzaju, i jest dla Portus wyraźnym przykładem tego jak ci artyści napełnili swoje narracje napięciem i przygodą nawet jeśli chodziło o życie ojca Jezusa Chrystusa.
Od Juana de Valdés Leal (Sewilla, 1622-1690) prezentowane są cztery dzieła, które przetrwały, opowiadające o życiu św. Ambrożego, bohatera wczesnej historii Kościoła chrześcijańskiego, który był znany jako płodny autor kazań. Płatnikiem dzieła był arcybiskup miasta, Ambrosio Ignacio Spinola y Guzman, który zainstalował je w jego oratorium pałacu arcybiskupiego. Uważa się, że poprosił artystę o odtworzenie jego twarzy w postaci świętego, aby nadać osobisty charakter cyklowi.
Prace sygnowane przez Alonso Cano, Murillo, Antonio del Castillo, Valdésa Leala i Juana de Sevilla zapraszają do porównania technik narracyjnych i stylów malarskich tych autorów. „To jest wystawa”, zaleca Portus, „która nie może zostać obejrzana w pośpiechu. Będziemy się nią cieszyć tylko poprzez spokojną kontemplacją, w której odkrycie szczegółów zaprowadzi nas do świata uczuć.”
