Pomnik WIlliama Faulknera w Oxfordzie (zdj. https://www.flickr.co)
WIlliam Faulkner był romantykiem, samotnym bojownikiem przeciwko innowacjom, ponieważ uważał, że „postęp zastępuje elementarne cnoty dawnych pionierów i myśliwych trudnym komercjalizmem”. Poprzez technikę strumienia świadomości, pisarz obnażył również poczucie winy oraz rozpaczliwe pragnienie białego człowieka, by być silniejszym i bardziej cnotliwym niż kolorowy człowiek.
Pochodzenie Faulknera.
William Cuthbert Falkner, urodził się 25.09.1897 w New Albany w stanie Missisipi. Jego pradziadek był pułkownikiem w armii konfederackiej, założycielem linii kolejowym oraz literatem (postać pułkownika była wzorem dla postaci pułkownika Johna Sartorisa w kilku tekstach Faulknera). Dziadek, J.W.T. Falkner, który był prawnikiem, politykiem, biznesmenem, bankierem i należał do znamienitych obywateli Oxfordu w stanie Mississippi, odziedziczył po ojcu linię kolejową. Natomiast już w kolejnym pokoleniu, Murry Cuthbert Falkner, urodzony w 1870 r., był raczej nieudolnym i mało komunikatywnym biznesmenem, znalazł jednak w końcu posadę w administracji Uniwersytetu Missisipi w Oxfordzie. Murry Falkner ożenił się z Maud Butler i oboje pochodzili z rodzin dawniej zamożnych, ale zubożonych przez wojnę domową. William był pierwszym z czterech ich synów. Gdy dorastał, słyszał wspaniałe, upiększone legendy i anegdoty o chwale i nieszczęściach jego oraz innych rodzin z hrabstwa. Matka zachęcała go do czytania, zwłaszcza książek W. Szekspira, J. Conrada i H. Balzaca. W wieku 17 lat, William opuścił szkołę bez dyplomu i zatrudnił się w banku dziadka. Zaczął również rysować, pisać i prawdopodobnie właśnie wtedy zaczął tez używać zmienionej formy swojego nazwiska, Faulkner. Po przystąpieniu Stanów Zjednoczonych do wojny, bezzwłocznie zgłosił się na ochotnika do Sił Powietrznych. Ze względu na niski wzrost został jednak odrzucony przez komisje. W lipcu 1918 r. został przyjęty na szkolenie w brytyjskich Królewskich Siłach Powietrznych w Toronto w Kanadzie (Royal Canadian Air Force), gdzie krótko służył.
Następnie, w drodze wyjątku został przyjęty na University of Mississippi i wstąpił do bractwa Sigma Alpha Epsilon. Publikował również rysunki, poezję i prozę w gazecie uniwersyteckiej "The Mississippian". Jednak nie dotrwał do końca studiów. Odszedł z uczelni po trzech zaledwie semestrach i wybrał drogę niezależnego twórcy, pisarza.
Faulkner uchodził za postać trudną, niekomunikatywną.
Do jego zainteresowań należały m.in. jazda konno, polowanie oraz zbieranie lokalnych opowieści o swoim rodzinnym hrabstwie. Spożywał duże ilości alkoholu, wielokrotnie przechodził odwyki. Jego twórczość miała źródło w wydarzeniach z czasów amerykańskiej wojny domowej (1861-1865) między północnymi stanami Unii Abrahama Lincolna a południowymi, niewolniczymi stanami "Konfederacji", będące ojczyzną Faulknera. Pisarz nie lubił innowacji technologicznych i politycznych, a jednocześnie był liberalny w kwestii relacji między białymi i czarnymi, dla niego emancypacja niewolników była kwestią nieskończenie ważniejszą niż rewolucja komunistyczna.
Początek kariery.
W 1924 r. ukazał się jego zbiór poezji „The Marble Faun”. Na początku kariery pisarskiej Faulkner nie tylko pisał wiersze, ale i tłumaczył lirykę m.in. Paula Verlaine’a. Poznał wówczas pisarza Sherwooda Andersona, Skandynawa, który dziś uważany jest za prekursora nowoczesnej literatury amerykańskiej. Przyjaźń z nim zaowocowała pierwszą powieścią, „Soldiers' Pay”, ukończoną w maju 1925 r. Książka naśladowała nastroje "straconego pokolenia", opowiadając o wydarzeniach wojennych, traktowała o powrocie do domu i powolnej śmierci bezsilnie postrzelonego ochotnika wojennego. Krótsze utwory Faulknera, które publikowane były wówczas w nowoorleańskim magazynie, później zostały wydane w formie książkowej.
Charakterystyczny styl pisania.
Począwszy od 1928 roku, Faulkner napisał swoje najbardziej znane powieści i liczne opowiadania. Już wtedy jego styl pisarski stawał się wyrazisty i dla niego charakterystyczny.
Większość jego powieści i opowiadań rozgrywa się w fikcyjnym hrabstwie Yoknapatawpha, co nawiązywało do jego miejsca zamieszkania, do hrabstwa Lafayette. Opis tej krainy jest wyjątkowy w literaturze światowej pod względem przedstawianych wydarzeń oraz opisywanych postaci. Wielowarstwowa twórczość Faulknera odzwierciedlała m.in. intelektualny i kulturowy upadek Południa, rosnące po wojnie wpływy pozbawionych skrupułów awanturników, a także dekadencję niegdyś szanowanych południowych rodzin i relacje między białymi i czarnymi mieszkańcami. Faulknera wyróżnia literacko uniwersalny symbolizm i wyrafinowane techniki narracyjne, takie jak strumień świadomości, metoda „point view”. Ograniczenie wszechwiedzy i kompetencji narratora, który też nie wyrażał opinii, oznaczało to, że zdarzenia umieszczone w świadomości postaci są ukazywane z ich perspektywy. Złożone konstrukcje zdań przeplatają się z rożnymi technikami narracyjnymi oraz niechronologiczną fabułą. Ponadto pisarz stosował liczne retrospekcje, wykorzystywał kilku narratorów jednocześnie oraz dbał o rytm mowy i różnorodność interpunkcyjną. Monologi wewnętrzne czasem wyróżnione były też np. Kursywą. Dzieła o sporej głębi emocjonalnej, często także ironiczne, groteskowe, dotyczyły też konfliktów psychologicznych.
„Wściekłość i wrzask”
Późnym latem 1928 roku Faulkner ukończył pracę nad powieścią pt. „The Sound and the fury“(„Wściekłość i wrzask”) wydaną przez Cape & Smith w Nowym
Jorku w 1929 roku. Powieść jest kroniką upadku potężnej niegdyś południowej rodziny Compsonów. J. Compson, wiejski dżentelmen, myśliwy i generał wojny secesyjnej, miał melancholijnego, głupkowatego syna (przypominającego ojca Faulknera) i trzech wnuków. Występuje tu złożona struktura narracyjna, złożona z monologów wewnętrznych, trzech narratorów i naznaczona licznymi, przeplatającymi się retrospekcjami. Pierwsza z czterech części książki jest z początku niemal niezrozumiała, bowiem Faulkner przedstawia w niej, zgodnie z szekspirowskim cytatem, z którego zaczerpnięty jest tytuł, wydarzenia tak, jak odbiera je swoimi okaleczonymi zmysłami Benjamina. Zdania wywierają na czytelniku zaskakującą przemoc, dzikość. W drugiej części, nieprzerywana i niemal bezinterpunkcyjna narracja, uwypukla wszystkie wrażenia, wspomnienia, fragmenty snów i myśli studenta Quentina w godzinach poprzedzających jego samobójstwo. Ten rodzaj "reportażu duszy", w którym tylko myśli i doznania toczą się jako "strumień świadomości", wywodzi się od J. Joyce'a. Faulkner tą powieścią zdobył uznanie krytyków. Obecnie książka uważana jest za ważne dzieło wczesnego modernizmu i jedną z najważniejszych powieści w literaturze amerykańskiej.
„Sartoris”.
Równolegle powstawała pierwsza wersja powieści „Sartoris”. Tą powieścią Faulkner położył podwaliny pod swój południowy cykl powieściowy. Akcja rozgrywa się w wyimaginowanym hrabstwie Yoknapatawpha, a wiele postaci i wątków z późniejszych powieści pojawia się tu po raz pierwszy. Gloryfikuje tu swojego pradziadka, dziadka i siebie w sposób niedojrzały i romantyczny. Oprócz intensywnej refleksji nad dziedzictwem amerykańskiego Południa i jego psychologicznymi skutkami, powieść zawiera również aktualne odniesienie do Straconego Pokolenia w postaci młodego Bayarda Sartoris. Wydania podjęło się w 1929 r. wydawnictwo Harcourt, Brace & Company. W tym samym roku Faulkner ożenił się z Estelle OldhamFranklin, przyjaciółką z dzieciństwa i na tamten czas już rozwódką.
„As I Lay Dying”.
„As I Lay Dying” ("Kiedy umieram"), to książka, która została opublikowana w 1930. Jest to makabryczna legenda o śmierci i pochówku Addie, przedstawiona w 59 rozdziałach przez 15 narratorów, bohaterów książki. Narratorem jest również sama Addie, która wyraża swoje myśli zza grobu. Faulkner również tu używał techniki narracyjnej, zwanej strumieniem świadomości. „A rose for Emily”(„Róża dla Emilii"), to jedno z opowiadań powstałych w tym samym roku. Opowiada o starej kobiecie, która zabija męża, a jego ciało trzyma w swoim pokoju. Między innymi te utwory przyczyniły się do znacznej poprawy sytuacji materialnej Faulknerów.
„Azyl“.
„Sanktuary” („Azyl”) jest to kryminał poruszający tematykę kobiecej seksualności i upadku moralnego, hipokryzji religijnej oraz rasizmu, alkoholizmu. Liczne retrospekcje utrudniają śledzenie chronologicznego przebiegu akcji i wielość motywów. Pod względem językowym powieść Faulknera jest niezwykle wyrafinowana, gęsta i bardzo złożona konstrukcyjnie. Szczegółowy opis sytuacji i przedstawianie zdarzeń przez narratora jest z jednej strony zwięzłe i przekonujące w naturalistycznie ujętych fragmentach, z drugiej zaś niekiedy niemal poetycko liryczne w kreśleniu nastrojowego klimatu. To, co brutalne i budzące sprzeciw, jest pomijane w bezpośrednim przekazie i zastępowane sugestią, która pozostawia czytelnikowi możliwość własnej interpretacji. Z kolei oddanie dialogów w scenicznym trybie narracyjnym, z eliptycznymi zdaniami, a także w potocznym stylu mówienia, trafnie odtwarza codzienny język Południa. Faulkner określił tę powieść jako "ekspozycję horroru i niesprawiedliwości, z którymi człowiek jest konfrontowany i z którymi musi walczyć, jeśli ma żyć ze sobą, w swojej duszy; jeśli ma spać spokojnie w nocy”, a tytuł oznacza według niego "bezpieczne, pewne miejsce, do którego każdy może uciec”. Ponadto w książce podkreślona jest obsesyjna wiara autora w tragiczną klątwę Południa, co widać w całej jego twórczości. „Sanktuary” została wydana w 1931 i mimo, że jak na tamten czas była dość liberalną lekturą, to odniosła sukces także w Wielkiej Brytanii i Francji.
„Światło w sierpniu”.
Powieść „Light in August” (Światło w sierpniu”), ukazała się już w sierpniu 1932 r. i złożona jest z 21 rozdziałów co jest nawiązaniem do 21 rozdziałów Ewangelii Jana. W książce przewija się kilka wątków: fanatyzm religijny, poszukiwanie tożsamości w społeczeństwie zdominowanym przez myślenie rasowe i izolacja w tym społeczeństwie, a także relacje damsko-męskie, które naznaczone są nienawiścią. Większość przedstawionych postaci, które ukazane są zarazem jako ofiary i kaci. W fabułę niechronologiczną i retrospektywną wpłata się bogactwo symboli i motywów. Perspektywa narracji również wielokrotnie zmienia się z jednej osoby na drugą.
Hollywood i kariera pisarska.
W 1932 roku Faulkner podpisał kontrakt z wytwórnią Metro-Goldwyn-Mayer, dla której tworzył scenariusze hollywoodzkiego przemysłu filmowego. Rok później pisarz doczekał się córki Jill. W 1935 r. ukazała się powieść „Pylon” („Punkt zwrotny”), osadzona w środowisku lotniskowym i traktująca o trójkącie miłosnym. Pylon był pierwszą powieścią Faulknera wydaną przez Random House, który opublikował inne jego książki, również tę powstającą dwa lata, a opublikowaną w 1936 r. pt. "Absalom, Absalom". Faulkner opisuje tu z perspektywy Q. Compsona, pasję i fatum wiejskiego dżentelmena T. Sutpena. Występuje tu charakterystyczna dla pisarza technika
„strumienia świadomości”, długie zdania, częste zmiany narratorów, którzy w rozmowach ze sobą usiłują fragmentarycznie rekonstruować zdarzenia, widoczna jest relatywistyczność prawdy z wielu punktów widzenia oraz zaburzona chronologia wydarzeń. Tekst dodatkowo wzbogacony jest biblijną symboliką. W 1942 roku Faulkner opublikował „Go Down, Moses” („Zstąp Mojżeszu”). Był to zbiór siedmiu powiązanych ze sobą opowiadań, które przedstawiają podróż rodziny McCaslinów z południa oraz zniewolonych, potem uwolnionych czarnoskórych ludzi.
Nagroda Nobla.
Już w 1949 roku Faulkner był faworytem do zdobycia Literackiej Nagrody Nobla i w następnym roku, w Sztokholmie jednogłośnie ją otrzymał za rok 1949 z mocą wsteczną. Nagroda została przyznana za "potężny i niezależny artystyczny wkład Faulknera w amerykańską nową literaturę narracyjną. Faulkner przekazał część swojej nagrody fundacji wspierającej młodych pisarzy, która do dziś przyznaje nagrodę PEN/Faulkner Award for Fiction. Inna część została zapisana w testamencie bankowi w Oksfordzie, który miał wypłacać stypendia na naukę dla czarnych dzieci. Po otrzymaniu Nagrody Nobla, osiągnął stabilizację finansową, stał się też bardziej otwarty i częściej zdawał relację ze swojej działalności, a jego dzieła miały bardziej wyraziste przesłanie moralne. Później otrzymywał jeszcze wiele innych nagród m.in. National Book Award oraz Nagrodę Pulitzera. W latach 1957 i 1958 Faulkner był pisarzem-rezydentem na Uniwersytecie Wirginii w Charlottesville, gdzie mieszkała również jego córka. Ostatnią powieść, „The Reivers”(„Koniokrady”), napisał w ciągu kilku tygodni w 1961 roku.
Śmierć Faulknera.
17 czerwca 1962 r. Faulkner upadł podczas przejażdżki konnej. 5 lipca trafił do szpitala, gdzie zmarł następnego dnia. Został pochowany na cmentarzu Saint Peter Cemetery w Oxfordzie. Jego żona, Estelle Faulkner, zmarła w 1973 roku, a jego córka Jill Faulkner sprzedała Rowan Oak, dawny dom Faulknerów, gdzie powstało później Muzeum Faulknera.
Wielu uważa, że opowiadania Faulknera są znacznie trudniejsze do zrozumienia niż Franza Kafki.
Niektórzy zaś uznają Faulknera za jedynego prawdziwego amerykańskiego reprezentanta prozy modernistycznej lat 30, stawiając go w jednym szeregu z Jamesem Joyce'em, Virginią Woolf i Marcelem Proustem. R.P. Warren, pisarz, autor m.in. "Gubernatora", określa Faulknera jako „powieściopisarza, który w masie swego dzieła, w rozpiętości materiału, w stopniu efektu, w dokładności reportażu, z filozoficzną powagą, może być postawiony obok największych z naszej minionej literatury". Zacząłem sobie uświadamiać, że wszystkimi moimi opowiadaniami pisałem jedną książkę", pisał Faulkner, który w swojej twórczości skondensował odziedziczone wspomnienia i osobiste doświadczenia ze swojego punktu widzenia w mityczną, wielką, mroczną opowieść.