Łesia Ukrainka znana jest w Polsce z dramatu poetyckiego Pieśń Lasu. Co łączy twórczość tej utalentowanej poetki z sąsiedniego kraju z chyba najsłynniejszą postacią literatury polskiej Adamem Mickiewiczem?
Ukraińska poetka Łesia Ukrainka (prawdziwe nazwisko Larysa Kosach) była wielką znawczynią polskiej literatury. Od najmłodszych lat fascynował ją Adam Mickiewicz, który wywarł ogromny wpływ na jej wczesną twórczość. Wielu ukraińskich ekspertów dostrzega w swoich pracach dużo wspólnych cech. Nawiasem mówiąc, dziękujemy również Lesi za pojawienie się wielu prac polskiego pisarza w języku ukraińskim, ponieważ zajmowała się ich tłumaczeniem. A więc jak wiele jest wspólnego i odmiennego w twórczości tych wybitnych poetów?
Warto zauważyć, że Łesia Ukrainka i Adam Mickiewicz nie znali się osobiście. Choć pisarz wielokrotnie był w Ukrainie, a dziewczyna w Polsce, ich spotkanie nie było możliwe, ponieważ artysta zmarł 16 lat przed narodzinami poetki. Pierwszą wzmianką Łesi o Adamie Mickiewiczu można uznać za tłumaczenie niewielkiego fragmentu (Wilija) z wiersza Konrad Wallenrod. Tłumaczenie powstało około 1887 roku, kiedy pisarka miała 16 lat.
Łesia Ukrainka jako krytyk literacki napisała artykuł Zapiski o współczesnej literaturze polskiej, który po raz pierwszy ukazał się w czasopiśmie „Życie” w 1901 roku. Tam pisarka uznaje najsłynniejsze dzieło Adama Mickiewicza, Pana Tadeusza, za wspaniały przykład dla młodych realistów. Co ciekawe, utwór ten jest podobny i jednocześnie różni się od najsłynniejszego wiersza Łesi Ukrainki Pieśni Lasu. Pisarze pisali swoje dzieła poza krajami rodzinnymi, na falach smutku i wspomnień z ojczyzn. Jeśli jednak Pan Tadeusz jest przykładem realistycznej literatury, to Pieśń Lasu ma wszelkie znamiona bajki i jest oparta na ukraińskim folklorze.
Krytycy literaccy nie mają wątpliwości, że Łesia Ukrainka podążyła za twórczością Adama Mickiewicza, analizując zbiory Krymskich Sonetów i Krymskich Wspomnień. Porównując te dwa zbiory, możemy wyróżnić wspólne motywy tematyczne, ale różnice gatunków. W ten sposób Łesia Ukrainka, tworząc swój poetycki portret Krymu, dała mu formę odpowiedzi na cykl Mickiewicza.
Za inną odpowiedź na twórczość Adama Mickiewicza można uznać wiersz Łesi Ukrainki Na motyw z Mickiewicza, napisany nawiązując do wiersza Niepewność. Dzieło Mickiewicza to wyznanie młodego mężczyzny, który nie potrafi określić, jakie są jego uczucia do dziewczyny. Dzieło Łesi Ukrainki jest jak lustrzane odbicie: wyznanie dziewczyny, która też nie potrafi określić swojego uczucia do mężczyzny. Co ciekawe, wiersz poetki ukazał się po raz pierwszy dopiero w 1914 roku, już po jej śmierci. Wiadomo, że nie publikowała prac, które zbyt żywo odzwierciedlały jej intymne osobiste odczucia. Dlatego być może ten wiersz był nie tylko wrażeniem od twórczości polskiego autora, ale także odbiciem uczuć samej poetki.
Jak więc widzimy, w pracach Łesi Ukrainki i Adama Mickiewicza istnieje wiele wspólnych cech charakterystycznych. Jednak wpływ dzieł tego drugiego na twórczość ukraińskiej poetki, sądząc po porównaniu ich twórczości, jest niepodważalny. A to już można uważać za dowód uznania talentu kolegi z Polski przez poetkę z Ukrainy.
Źródła:
Ze starej książki Poezye Adama Mickiewicza. Warszawa. Ksiegarnia Gebethnera i Wolfa. 1888
Леся Українка. Сюжети з життя в ілюстраціях і документах: Фотокнига.- К.: Спалах, 2001.- 168 с.
